‘Onthaasten zit in de beperking’
Hij werd vorig jaar tijdens cultuurfestival MOMENT nog verkozen tot eerste minister van Tijd, dus leek Ignace Glorieux ons prima geschikt om een paar vragen te stellen over netto vrije tijd. De hoogleraar sociologie aan de VUB, met als voornaamste onderzoekdomein tijdsordening en tijdsbesteding, pleit voor beperking, focus en flow.
We hebben tijd te kort, in elk geval minder tijd dan ‘vroeger’. Of is dat een illusie?
Ignace Glorieux: ‘Uit een tijdbestedingsonderzoek dat we uitvoerden met VUB in 2013-2014 blijkt dat dat niet klopt: we werken niet meer dan vroeger. Een halve eeuw geleden was er nog de 6-dagenwerkweek én je werkte 48 uur per week. Op gezinsniveau hebben we wel minder tijd, omdat nu meer gehuwde moeders ook werken. Vroeger moest een vrouw die trouwde meteen haar baan opgeven. Maar vrouwen werken wel vaker deeltijds én de uren die we spenderen aan huishoudelijk werk zijn ook gedaald: er wordt meer uitbesteed, denk maar aan afhaalmaaltijden, strijkdiensten, poetsvrouwen… En we leven in een steeds meer geautomatiseerde wereld: kleding wassen was vroeger zware arbeid, nu een paar uur in een machine en het vuile goed is weer schoon. Het is wel zo dat rollenpatronen moeilijk sneuvelen: vrouwen werken 3,5 uur minder in het huishouden dan veertien jaar geleden, mannen 2,5 uur meer, maar vrouwen nemen wekelijks nog altijd voor 6,5 uur meer huishoudelijke taken op zich dan mannen. We hebben eigenlijk niet minder vrije tijd dan vroeger, maar de druk die we ervaren op die vrije tijd is wel toegenomen. Vandaar het gevoel dat we het druk-druk-druk hebben, de agenda zit propvol.’
Waarom plannen we tegenwoordig alles vol?
‘Om te beginnen zijn de mogelijkheden eindeloos: je kan naar de film, op restaurant, naar een sportclub, leren pianospelen, … en dat op elk moment. Het was vroeger ondenkbaar dat je door de week even een concertje meepikte in Vorst Nationaal. Dat kwam in niemand op. Vandaag is dat wel normaal. Als je alleen al ziet wat je thuis kan doen: series kijken op Netflix – je moet met bepaalde series mee zijn, toch? – urenlang Spotify beluisteren, boeken downloaden op je e-reader en lezen, Facebook afschuimen… Er zijn haast geen beperkingen meer. En wat vooral een rol speelt: we zien dat voortdurend van elkaar. De sociale controle van buren die gluren door hun raam is voorbij, maar de controle via sociale media is des te groter. Je moet niet alleen een hoop dingen doen, je moet ze vooral ook delen. Dat heeft met status te maken: dit gezien, dat bezocht, dit gepland… En doordat we dat van iedereen kunnen zien, lijkt het wel of iedereen álles doet. Wie het niet druk heeft, heeft geen leven. Honderdvijftig jaar geleden stond het goed om niets te doen. Nu betekent dit dat je uit de boot bent gevallen.’
En daar moeten we weer vanaf?
‘We klagen over tijd te kort, maar we hebben die tijd eigenlijk wel. Het is een kwestie van je te beperken in je keuzes. Kies een paar dingen die écht bij je passen, waarbij jij je goed voelt. Doe iets waarin je je kan verliezen, dat kan gewoon wandelen zijn, of paardrijden, of lezen, of dansen… Maakt niet uit, zolang het iets is waarbij je ‘in de flow’ van het moment komt en vooral niet bezig bent met de foto’s die je daarover straks zal posten. Want als je dat doet, ben je al niet meer in het moment en ben je bezig met je status en niet met een vervullende activiteit an sich.
Toen ik jong was, zaten mensen soms gewoon voor hun deur wat te keuvelen. Kan je je dat nog indenken? Zonder smartphone, niet echt iets doen, gewoon bij elkaar zitten? En toch was dat heel ontspannend. En werden er échte gesprekken gevoerd, geluisterd, mensen voelden zich opgenomen in die kleine gemeenschap. Zonder van hot naar her te hollen. Echt onthaasten zit in de beperking.’
deel Artikel
