Fietsen op de Lüneburger Heide

Lekker mee met de oplegger Een koppel Gazelles, twee Oxfords, ossenkopsturen, Shimano-versnellingen, glimmende tandwielen boven geoliede derailleurs en - hola! - nog een fietscomputer op een blitse Koga-Miyata toe. Daar sta ik dan met mijn bronsgroene Raleigh uit deezekestijd tussen twaalf moderne stalen rossen van goede komaf. Maar niemand die me daarop afrekent.

Nee, we zijn allemaal bezig met fietstassen, helmen en regenspullen. Content dat we kunnen vertrekken. Jul heeft het allemaal goed bekeken. Een paar straten verder gaan we al uit het zadel en nemen we de Heide-Shuttle. Die busdienst doorkruist de streek met een trailer die tot twintig fietsen vervoert. Helemaal gratis en de chauffeur steekt een handje toe bij het laden en lossen. Mij lijkt het een ideale win-win. Je start waar je wil, geen gezoek naar parkeerplaats voor je auto. Ben je wat onzeker of je nog wel bij je hotel geraakt, geen probleem, er is altijd wel een halte in de buurt.

Dan fietsen we van Schneverdingen naar Wintermoor en maken onderweg een ommetje langs het oorlogskerkhof. Meer dan zevenhonderd burgerslachtoffers van bombardementen, krijgsgevangenen en Sovjetsoldaten liggen er. Twee Belgen ook: Rene Hermans en Gilbert Vermeersch, gevonden in een massagraf. Het houdt op met regenen als Ria het mos wegveegt van de kleine grafsteen van de 34-jarige Vermeersch.

 In één lange sliert gaat het dan naar Wintermoor, naar Welle, Handeloh en Wesel. Als René lek rijdt zijn er meteen handen genoeg om het wiel te demonteren, een nieuwe binnenband te steken en te pompen. Geen tien minuten later is onze trein alweer vertrokken. Mijn regenbroek is al uit, mijn jas hangt open. We krijgen er schik in en houden een vlot tempo aan. Voor me zie ik een achterwiel spetterend zingen over het nog natte asfalt. De buienradar heeft gelijk, na de lunch klaart de hemel op.

Jul kiest meteen voor meer avontuur. Kleinere wegen, bochtigere paden. Vaak kriskras door het bos. Meteen krijgen we alle denkbaars onder de wielen: nu eens keien en kasseien, dan weer plassen en hard zand. Een paar keer hobbelen we over wortels dwars op de weg of oud, geaccidenteerd asfalt. Het tempo zakt, veiligheidshalve houden we wat meer afstand van elkaar. Soms ploeteren we naar boven, bergaf nijpen we de remmen dicht. Kwestie van geen wandelaars de duvel aan te doen. Trouwens, waar komen die ineens vandaan? Schijnt de zon, dan is iedereen weer van de partij. Zoiets moet het zijn.

Komt de heide zelf in zicht, dan is de kans groot dat ergens wel een kudde schapen opduikt. Maar zeg vooral niet zomaar schaap tegen de Heidschnucken.

Op de Lüneburger Heide hoeden de herders een speciaal ras. Een grauwe vacht, lange haren, korte staart en een goed stel horens. Zesentwintig meter darm ook nog, om het weerbarstige plantgoed op de heide te kunnen verteren. Geen souvenirshop of je vindt er wel wollen wanten en sjaals naast het rek met heidehoning en theekoppen.

Pas op de top van de Wilseder Berg krijgen we het gevoel waarvoor we gekomen zijn. In het dertig hectaren grote keteldal, de Totengrund, tovert de dopheide vlammend paarse vlakken tussen het diepe groen en het okerkleurige zand. Fietsers, wandelaars, bustoeristen, iedereen wil de 169 meter hoge homp op voor dat uitzicht. Er staan rustbanken en een kanjer van een gedenksteen: ‘In 1906 kocht Prof. Dr. Andreas Thomsen de Totengrund en bewaarde hem zo voor het nageslacht.’

Eigenlijk is het niet meer dan een eerbetoon aan de sponsor. Thomsen gaf dan al zesduizend goudmarken voor de aankoop, dominee Wilhelm Bode was de echte drijvende kracht achter een van de eerste en grootste natuurgebieden van Duitsland. Met een hart voor de natuur wilde hij de Lüneburger Heide al langer beschermen en bewaren. Maar van officiële zijde kreeg hij geen medewerking. Zelf aankopen was de enige mogelijkheid. Een dominee verdient geen vetpot, dus moest het geld van sponsors en inzamelingen komen. De bijdrage van Thomsen gaf de doorslag, al moest Bode wel een jaar lang onderhandelen met de eigenaars van het terrein.

Bijna uitgelaten dokkeren we naar Wilsede, een verkeersvrij gehucht middenin het natuurpark. Verkeersvrij? Dat moet dan autovrij zijn, want de fietsen staan er dicht bijeen tegenover de cafetaria met terras. En op de zanderige parking schuiven paardenkoetsen kop tegen kont aan om groepen bezoekers in open wagens door de heide te trekken.

Niet het heidemuseum Dat ole Huus trekt onze aandacht, wel de halve literpinten van de Milchhalle. In de tuin schuif ik mee op de bank bij Maria en Guido, aan tafel tegenover Helene en Katarina. Niet één die vanochtend kon voorspellen dat we hier in shorts en korte mouwen met zonnebrillen onder een parasol zouden zitten.

De Ramblers zongen er al over: ‘Fietsen op de heide, ver van iedereen. Fietsen op de heide, jij en ik alleen.’ Dat moet lang geleden geweest zijn. Onder een stralend zonnetje fietsen we langs het Natuurcentrum Hof Möhr en over het vlonderpad door het veengebied van de Möhrer Moor. We wuiven naar nog meer fietsers en rinkelen naar wandelaars die voor ons uit lopen.

Als we Camp Reinsehlen inrijden, klinkt uit een duistere nis in mijn achterhoofd muziek op van een ander kaliber. ‘Auf der Heide blüht ein kleines Blümelein und das heisst: Erika.’ Boem-boem-boem. Stampende marsmuziek uit de nazitijd. Kapelmeester Herms Niel had vast de Lüneburger Heide in gedachten om het Duitse volk aan de Heimat te binden.

Ook Hitlers Luftwaffe had een zwak voor het terrein bij Reinsehlen. Dunbevolkt, weinig opbrengst en bijna zo vlak als een biljartlaken. Dus kwam er een luchthaven om piloten te trainen en nieuwe toestellen te testen. Junkers, Messerschmitts, Heinkels, ze vlogen er allemaal.

De boeren werden onteigend zonder compensatie, hun boerderijen bleven staan. Nieuwe hangars kregen bij wijze van camouflage een rieten dak zodat vijandelijke vliegtuigen vanuit de lucht een vredig heidedorpje zagen. Alleen de herders mochten blijven met hun Heidschnucken. Dat paste in het lieflijke plaatje.