4x nieuw in de musea

Rebelse markiezin

In het Kasteel van Gaasbeek vloeien tijdperken dooreen. De laatste markiezin dartelde graag rond in een middeleeuwse pagepakje en liet de Vlaamse renaissance zo romantisch mogelijk nabouwen. Ze overleed in 1923 en liet haar kasteel en kunstcollectie na aan de Belgische staat. Een jaar later opende het museum, dat je nog altijd kan bezichtigen. Na drie jaar restauratie schittert het kasteel opnieuw in volle glorie.

Rebelse echo’s is de feestelijke expo voor dit jaar. 800 jaar verhalen, 100 jaar museum: daarin kan je al eens flink verdwalen. En dat is eigenlijk ook de bedoeling. Markiezin Marie Arconati Visconti verzamelde ruim 100 jaar geleden zelf wandtapijten, schilderijen, munten en curiosa uit vroegere tijden, liefst uit de middeleeuwen. Daarop reageren hedendaagse kunstwerken, soms speciaal gecreëerd voor het kasteel. Onder meer Kati Heck, Nadia Naveau en Sophie Whetnall prikkelen je verbeelding. Wegdromen mag, en je kiest zelf je tijdperk.

Verkijk je ook niet op dat pagepakje van de markiezin. Zij en haar familie waren durvers, rebellen en idealisten, die geschiedenis schreven. Hun stemmen echoën in brieffragmenten, die je op sleeptouw nemen door de kasteelvertrekken.

Rebelse echo’s, tot 3 november, Kasteel van Gaasbeek, Kasteelstraat 40, Lennik (Gaasbeek)

Vlaamse Mark Rothko

Na het succes van Krasse Koppen gooit het KMSKA het over een andere boeg met een grote retrospectieve over Jef Verheyen (1932-1984). Als abstract schilder was hij gefascineerd door licht en kleur, maar zijn eerste grote liefde was keramiek. In Vallauris (aan de Azurenkust) raakte hij betoverd door het ambachtelijke, keramische werk van Picasso. Later zou hij met zijn gezin naar de Provence verhuizen. In zijn lichtschilderijen lijken de kleuren te bewegen, zoals bij Mark Rothko. Hij schilderde hommages aan Monet, van Gogh en Ensor, verwante licht- en kleurzoekers. ‘De impressionisten zien eerst het licht, dan voelen ze. Ik voel eerst dan zie ik’, zei hij. Verheyen studeerde aan de academie in Antwerpen, maar bracht de laatste tien jaar van leven door in de Provence. Veertig jaar na zijn dood komt hij terug thuis met zijn eerste grote solo-expo in Antwerpen.

Jef Verheyen. Venster op het oneindige. Tot 18 augustus, KMSKA, Leopold De Waelplaats 1, Antwerpen, www.kmska.be

Wetenschappers en de waarheid

GUM, het Gentse Universiteitsmuseum, verwelkomt je een jaar lang in de Wonderkamer van de Waarheid. Op deze nieuwe expo bestuderen wetenschappers en kunstenaars het onderscheid tussen feit en fictie, fake en echt, nieuws en desinformatie. Kan je de waarheid met absolute zekerheid vaststellen?

Aan wetenschap doen is twijfelen. Op Wonderkamer ontdek je bijzonder onderzoek uit binnen- en buitenland en kan je live deelnemen aan wetenschapsprojecten. Nick Ervinck en Charles Degeyter stellen nieuwe, bevreemdende kunstwerken voor, die de grenzen verkennen tussen kunst, wetenschap en artificiële intelligentie. GUM selecteerde in totaal werken van een tiental gerenommeerde kunstenaars. Ook kunsthistoricus Anne Wetsi Mpoma levert haar bijdrage: ze wijst je op blinde vlekken in de museumcollectie, onder meer rond kolonisatie. Wonderkamer stuurt je op pad in een spiegelpaleis van perspectieven, waar de Waarheid met een hoofdletter weinig voorkomt.

Wonderkamer van de Waarheid. Tot 21 april 2025, GUM – Gents Universiteitsmusem, Ledeganckstraat 35, Gent www.gum.gent

Rebels tuinieren

Rebel Garden is de nieuwe, ambitieuze expo, die drie musea in Brugge inpalmt. Meer dan vijftig kunstenaars van vroeger en nu buigen zich over een zwaarwichtig thema: hoe is de relatie tussen mens en natuur? De antwoorden pluk je in het Gruuthusemuseum, Groeningemuseum en Sint-Janshospitaal.

In het Oud Testament stond de Tuin van Eden symbool voor de hele planeet. Inmiddels leven we in het Antropoceen en beïnvloedt menselijke activiteit zelfs de meest afgelegen wildernissen. Planetaire veranderingen zoals de klimaatcrisis en de zesde massa-uitsterving merken we dicht bij huis op in onze tuinen en stadsparken. Moeten we onze planeet niet dringend gaan verzorgen zoals onze tuin thuis?

Trek in Brugge de tuin in met onder meer Emile Claus, Roger Raveel en Pieter Bruegel II, én met vijftig hedendaagse kunstenaars, zoals Otobong Nkanga, Guillaume Bijl en Rose Wylie. De binnentuin van het Groeningemuseum verandert in een guerilla garden: door wilde planten te zaaien in de stad kan je je verzetten tegen het verdwijnen van de natuur.

De expo maakt deel uit van de Triënnale Brugge, die straten en pleinen opfleurt met hedendaagse kunstwerken rond het thema Spaces of Possibility. Dit jaar proberen twaalf kunstenaars je te inspireren met ideeën over duurzame verandering.

Rebel Garden en Triënnale Brugge, allebei tot 1 september, Gruuthusemuseum, Groeningemuseum en Sint-Janshospitaal en twaalf buitenlocaties, Brugge