Citytrip naar Mechelen

Een van de highlights van een bezoek aan Mechelen is normaal het immense panorama van op de skywalk, 97 meter hoog op de Sint-Romboutstoren, waarin ook twee van de vijf beiaarden hangen. Deze beklimming hou ik voor een volgende keer, net als de acht stadskerken met hun kunstschatten.

Het beeld van ‘ons Margrietje’, de drie keer uitgehuwelijkte landvoogdes Margareta van Oostenrijk, prijkt sinds de heraanleg van de verkeersvrije Grote Markt op de aanpalende Schoenmarkt.

‘We hebben hier een probleempje om dingen af te maken’, lacht stadsgids Leona De Graef. Ze heeft het over de toren van de Sint-Romboutskathedraal (13de eeuw) - net als het Groot Begijnhof (16de eeuw) en de beiaardtoren op de Unesco Werelderfgoedlijst - die eigenlijk hoger moest worden dan de Antwerpse kathedraal. Uit schrik voor de grondstabiliteit hield men het in 1520 bij de huidige stompe versie.

Het Stadhuis en het Belfort werden dan weer uit geldgebrek niet volgens de plannen afgewerkt. Het huidige stadhuis, de derde locatie al, dateert uit de 20ste eeuw, in de stijl van de beroemde architect Keldermans. Naast het Stadhuis gaat het door de Befferstraat, langs het Huis van de Mechelaar (stadsdiensten) naar de Veemarkt, een van de vele pleinen waarop de Mechelaars zelf graag een terrasje doen.

Voorbij de jezuïetenkerk Pieter en Paul (in de steigers) huist de schouwburg in het vroegere paleis van Margareta van York. En er schuin tegenover stap je door een groene poort naar een onverwacht mooie binnentuin, die van het Hof van Savoye van Margareta van Oostenrijk, het eerste renaissancepaleis in de Zuidelijke Nederlanden, nu in gebruik als gerechtshof.

Langs het college op de Veemarkt stappen we verder, tot aan de Beiaardschool, gesticht in 1922. Wegens restauratie is het nu enkele jaren stil in dit rococogebouw, terwijl de beroemde Beiaardschool elders ondergebracht is. Ook in het stadsmuseum Hof van Busleyden erachter wordt gewerkt, al worden de bijgebouwde zalen onder de binnentuin wel al gebruikt voor tentoonstellingen, zoals die over schilder Rik Wouters en de Groote Oorlog.

Deze omgeving liep net als de Grote Markt schade op tijdens WO I, terwijl in WO II het Arsenaal en de stationsbuurt het slachtoffer waren van geallieerde bombardementen.

Voorbij de witte Sint-Janskerk draaien we via het Sint-Janskerkhof richting Hofje van Olijven, de beeldengroep in de hoek, en zo via het Klapgat – het smalle straatje waarin mensen hun klapke deden na een offergave – naar de Goswin de Stassartstraat.

Aan de overkant ligt het pittoreske Groen Waterke, een met eendenkroos bedekt vlietje tussen het aartsbisschoppelijk paleis (waarvan de tuin in de toekomst misschien opengesteld wordt voor het publiek) en de Refugie van Sint-Truiden.

Aan de Refugie leidt de Schoutetstraat naar een andere aanrader: de Manufactuur De Wit, in de Refugie van Tongerlo.

Hier kun je zien hoe eeuwenoude wandtapijten met veel geduld en schitterende kleuren in eer hersteld worden.

Deze toevluchtsoorden waren ook een soort privéhotels voor de abten, vertelt Leona.

Voor een blik op het opengelegde Duivels- of Hellevlietje moeten we in het Klein Begijnhof in de hoek een poortje in naar de tuin van Oh! In deze zeer verscheiden buurt (met ook sociale woningen) woonden ooit de oudere en zieke begijntjes. We struinen verder door de kronkelende kasseistraatjes naar het Groot Begijnhof, waar eens 1.800 zelfstandige vrouwen, voor wie een huwelijk of het klooster geen optie was, woonden.

Na een brand kwamen ze terug naar het stadscentrum en kochten bestaande woningen, zodat hier geen stijleenheid te bespeuren is, in tegenstelling tot andere Vlaamse begijnhoven. De straatjes met de eeuwenoude woningen, waarvan er al een flink aantal gerenoveerd zijn, zien er ook erg gezellig uit, met het Hof van Fontis en fleurige stads- en tegeltuintjes.

Om brouwerij Het Anker, van de bekroonde Gouden Carolus, te vinden hoeven we eigenlijk alleen onze neus te volgen via de Hoviusstraat, want er hangt een weeë geur in het begijnhof. De brouwerij werd in 1369 gesticht en tot 1865 uitgebaat door de begijntjes – bier was een gezondheidsproduct, omdat het water verontreinigd was - en is nu de enige overblijver van het dertigtal huisbrouwerijen in de stad.

Langs het convent De tien geboden lopen we via de vroegere hoofdingang aan de Krankenstraat de binnenplaats van Het Anker op. Nu ligt de hoofdingang aan de ring, naast de Afleidingsdijle. Het bezoek aan de brouwerij wordt er eentje van geuren opsnuiven, in de brouwzaal zelf met het kokende bier, langs de kruidenkamer en door de frisse moutzolder.

‘We werken voor 90 procent met Belgische hop’, vertelt Els van Itterbeeck van Het Anker. ‘Meestal zorgen onze drie brouwmeesters voor twee brouwsels per dag, soms drie, want de vraag is groot.’

Het dak van dit schilderachtige gebouw is goed voor een onverwacht panorama over het begijnhof en de tuintjes, met de stadstorens in het decor en het gouden beeld van God de Vader op de voorgevel van de Begijnhofkerk in de aanpalende straat bijna binnen handbereik.

Over een duistere episode uit de Mechelse geschiedenis vertelt sinds november 2012 de indrukwekkende vernieuwde site van de Kazerne Dossin, met Memoriaal, Documentatiecentrum en Museum over Holocaust en Mensenrechten.

We worden vanzelf stil bij de muurgrote fotowanden over de meer dan 25.000 Belgische en Noord-Franse Joden en zigeuners die tijdens de Tweede Wereldoorlog van hier naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd werden. Tussen de zwart-witfoto’s slechts een klein aantal afbeeldingen in sepia, van de vijf procent weggevoerden die het kamp overleefden.

Het nieuwe museum, een ontwerp van architect/bouwmeester Bob Van Reeth, neemt je van beneden naar boven steeds verder mee in het verhaal over hoe extreem pestgedrag tot uitsluiting en uitroeiing van bepaalde groepen kan leiden. In een sobere setting lees en beluister je pakkende getuigenissen over discriminatie, angst en dood.

Op de vierde verdieping is ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen en kunnen we buiten op het terras even uitwaaien. Hoog boven de stad, naast de ring, krijgen we weer een fantastisch panorama, met het blinkende Atomium in de verte. En we kijken vooral naar de voormalige kazerne ernaast, waarvan de binnenplaats fungeerde als SS Sammellager Mecheln.

Terug nu naar het hart van deze stad met twee voetbalploegen die ook figureert als decor in de politiethrillers van auteur Luc Deflo, zelf inmiddels ex-Maneblusser. Verdwalen is geen optie, met de bevlagde Sint-Romboutstoren als wegwijzer. Ernaast dwarsen we de Wollemarkt en Onder den Toren en stappen zo via het Cultuurplein de Minderbroedersgang in, met halverwege rechts alweer uitzicht op een knappe tuin: die van het voormalige opvanghuis de Cellekens met dartele nimfen van beeldhouwster Mariëtte Teugels.

Zo belanden we op het Jef Denijnplein, waar de lange zitbank langs de Melaan, een vliet die sinds 2007 weer opengemaakt is, de studenten aantrekt. Langs de met breiwerkjes versierde bomen laten we ons meevoeren naar links, aangetrokken door de bruisende geluiden van een massa zonnend terrasjesvolk op de Vismarkt, dé hotspot van de stad.

Van dit beschutte, intieme plein nemen we de nieuwe brug over de Binnendijle naar de Lamotsite, waar de vroegere brouwerij nu een Congres- en Erfgoedcentrum is. En we hebben eigenlijk pech, want de toeristenbootjes varen pas vanaf april.

Een wandeling op het Dijlepad, de vlottende wandelpromenade van een kleine kilometer naast het water van de Haverwerf tot aan de Kruidtuin, is echter een prima alternatief om de gerenoveerde eeuwenoude gevels – Mechelen heeft meer dan 300 beschermde monumenten – en de nieuwe lofts te bekijken.

Via de Grootbrug, met uitzicht op de schitterende gevels van de Zoutwerf (Mechelen werd rijk door de zoutopslag en lakenhandel), keren we via de IJzerenleen even terug naar de Grote Markt. Tijd om een terrasje te doen en van een appeltaartje met Gouden Carolus te proeven.

Voor de originele shops moet je trouwens richting Korenmarkt en Onze-Lieve-Vrouwstraat, terwijl de gevestigde waarden langs de IJzerenleen liggen en de grote ketens aan de Bruul. En als afscheid van deze stad, die de jongste vijftien jaar inderdaad aangenaam opgeknapt is, wordt het genieten op het Dijlepad van de rust en het water.

Tekst Viviane Bulthé - Foto’s Daniël Rys

Dit artikel is verschenen in mei 2014.