Op safari in de Ardennen

Dag 1 - Tailles 

1. Herten 

We zijn nog geen vijf minuten op avondsafari als onze natuurgids Jorn Van Den Bogaert plots op de rem van zijn jeep gaat staan. ‘Daar, herten!’, roept hij uit. Ik tuur door mijn verrekijker in de richting die hij aanwijst, maar zie alleen een paar paarden grazen in een wei. Tot we uitstappen en Jorn zijn draagbare telescoop opzet langs de kant van de weg. Dan krijg ik ze in het vizier: een groepje edelherten loopt inderdaad langs de bosrand. Vrouwtjes met hun jongen. Of liever: een roedel, want dat is de correcte benaming voor dieren die in hiërarchisch verband leven. 

‘Mannetjes- en vrouwtjesherten leven het grootste deel van het jaar in aparte groepen. Tot de bronsttijd aanbreekt, die van half september tot half oktober duurt. Dan gaan de bokken met elkaar in de strijd om leider te worden en met de vrouwtjes te mogen paren’, legt de gids uit. ‘Je hoort ze dan luid burlen, heel indrukwekkend. Als hun lawaai niet genoeg is om een tegenstander te verjagen, komt het tot een krachtmeting. Dat gaat er vaak hevig aan toe. Soms zelfs met de dood tot gevolg, al gaat het vaak om incidenten. Vorig jaar zag ik bijvoorbeeld twee vechtende bokken die verstrengeld waren geraakt in een omheining. De ene was al overleden, de andere hing met zijn gewei vast in dat van zijn rivaal én in de draad... Ik ben hem gaan bevrijden. Daarbij kreeg ik zijn gewei in mijn been’, vervolgt Jorn, terwijl hij een reeks foto's van het spektakel toont op zijn gsm. 

Nu, begin juli, is alles gelukkig peis en vree. Omdat we op enkele honderden meters van de herten staan lijken ze ons niet in de gaten te hebben. Ze eten gras, de jonge bambi's draaien rond hun moeders, soms gaat er eentje even liggen. Ik zou ernaar kunnen blijven kijken, terwijl ik me afvraag wat er omgaat in hun hertenwereldje.

2. Bevers 

Ik ben een dierenliefhebber, maar weet eerlijk gezegd weinig over bevers en hun leefgewoontes. Dat Jorn als een soort pratende encyclopedie overloopt van weetjes over de plaatselijke fauna, vind ik geweldig. Terwijl we halthouden aan het beverreservaat en verderop in de observatiehut klimmen om - hopelijk - een glimp op te vangen van een beverfamilie, vertelt hij honderduit over de soort. Dat bevers een partner kiezen voor het leven en samen een burcht bouwen met een ingang onder water, zodat roofdieren hen niet kunnen verrassen in hun slaap. Dat ze dammen bouwen omdat ze minstens 50 cm diepte nodig hebben om op hun gemak te zijn. Dat ze jaarlijks één tot drie jongen krijgen, die minstens twee jaar bij hen inwonen. Dat ze elke dag uren spenderen aan het verzorgen van hun vacht, waarbij ze zichzelf inwrijven met castoreum uit hun cloaca om een waterafstotend laagje te creëren. 

Intussen turen we naar de grote beverburcht in dit stukje natuur. We turen en turen maar. Telkens als er een rimpeling te zien is op het water stuur ik mijn verrekijker er enthousiast heen, om vast te stellen dat er gewoon een vis of een vogel moet hebben gezeten. Hoeveel tijd er verstrijkt weet ik niet precies. Een halfuur? Anderhalf? Het wordt alleszins donker en door de regen is het flink afgekoeld. ‘Als ik een bever was, zou ik bij dit weer ook in mijn huis blijven’, bedenk ik wanneer we besluiten om terug te keren naar de jeep. Nog één laatste blik werpen we door onze kijkers. En jawel, daar komt een bever uit het water gedoken! Volgens Jorn is het typisch: nét wanneer je het wil opgeven... Geduld is een schone deugd, zeker als het over dieren observeren gaat. 

3. Reeën 

Bij het laatste stukje safari zien we enkele reeën (gevaarlijk) dicht bij de weg. Ze kijken op wanneer ze de koplampen van de jeep zien en lopen verschrikt weg. Opletten dus, als je ‘s avonds zelf met de auto op pad bent in deze streek. In de omliggende weilanden spotten we nog meer herten, al hebben we de warmtekijker van de gids nodig om ze te kunnen zien. Die warmtekijker is een soort handtelescoop, die in grijstinten temperatuurverschillen in beeld brengt. We zijn best tevreden wanneer Jorn ons dropt aan de observatiehut voor de nacht, maar als ik mijn bed heb uitgeklapt en in mijn slaapzak ben gekropen, knaagt er toch iets aan me. Ik ben blij dat we verschillende dieren hebben gezien, maar de ontmoetingen tot nu toe waren nogal afstandelijk. Ik had verwacht dat we werkelijk oog in oog zouden staan met de lokale bosbewoners, veel dichterbij. Morgen meer geluk, misschien? 

Dag 2 - Achouffe 

4. Wasberen 

De meeste viervoeters zijn 's nachts actief, dan worden ze het minst gestoord. Wil je hen aanschouwen in hun natuurlijke habitat, heb je de grootste kans bij zonsondergang of -opgang. Daarom vond de safari 's avonds plaats én gaat onze wekker vandaag genadeloos af om 5 uur. Onze kijkhut is basic; eigenlijk is het een omgebouwde werfkeet met ramen aan alle kanten, ingericht met twee matrassen, stoelen, enkele legplanken en een chemisch toilet achter een gordijn in de hoek. Toch hebben we uitstekend geslapen. Diep, maar kort. Liefst zou ik me nog even omdraaien. Ik dwing mezelf rechtop te gaan zitten, schuif het camouflagegordijn enkele centimeters opzij... en ben meteen klaarwakker. Op de stronk voor het raam zit een wasbeer! Hij maakt oogcontact, klautert behendig omlaag en verdwijnt in de richting van de bomen. Een geweldig begin van de dag.   

Na nog een paar uur vogels spotten (er passeren geen andere dieren meer aan de hut) en een ontbijt (en een kattenwasje) in een eethuis, rijden we richting Achouffe. Vandaag staat een wandeling door de Vallei der Feeën op het programma. We laten de auto achter en volgen de blauw-witte markeringen, die ons leiden langs de Ruisseau de Chevral. Vroeger was ik gewoon langs de stroom gelopen. Nu zie ik ze meteen: beverdammen! We passeren de ene na de andere. Op dit moment van de dag liggen de constructeurs waarschijnlijk te slapen, want hoewel we geregeld halthouden om te kijken of er iets te zien is, lijkt het gebied uitgestorven. Desondanks is dit indrukwekkend. Ook de knaagsporen op veel bomen vallen op; je ziet zelfs duidelijk langs waar de dieren zich een weg banen door het gras wanneer ze uit het water komen. Ben ik echt nooit eerder op een plek geweest waar bevers leefden? Met tientallen Ardennenreizen op de teller lijkt me dat moeilijk te geloven. Ik was me er gewoon niet van bewust. Wandelen zal voortaan nooit meer hetzelfde zijn.  

Terwijl we de route bergop volgen en dieper het bos ingaan, klaart het tot nu toe grijze weer op. Toch komen we op onze 6,5 km lange lus amper andere wandelaars tegen. Wel talloze vlinders, de meest frisse boslucht en ongerepte natuur. De laatste passage langs de Eau de Moulin Martin vraagt wat klim- en klauterwerk over stenen en boomwortels, maar als je daar geen moeite mee hebt, is deze wandeling een echte aanrader. Jezelf belonen voor de inspanning kan met een bezoek aan de brouwerij van Achouffe of met een pauze op een van de terrasjes in het dorp. 

5. Everzwijnen 

Wij trakteren onszelf die avond op een lekkere maaltijd in de charmante brasserie Contes de Salme in Vielsalm. Voor we onze voeten onder tafel schuiven, proberen we nog een vogel te schrappen van ons to see-lijstje: de oehoe. De steengroeve in de buurt is een geliefde nestplaats voor deze dieren. We speuren de rotswand af met onze verrekijkers, maar het wordt duidelijk dat de oehoes vandaag geen zin hebben om acte de présence te geven. Toegegeven, we zijn wat laat op het jaar. De jongen zijn begin juli net uitgevlogen. Toch hadden we gehoopt een glimp te kunnen opvangen van de majestueuze vogels. Ach, het is duidelijk: de natuur laat zich niet sturen. 

We hadden trouwens nog veel meer dieren kunnen afvinken: ook wilde katten, vossen, dassen, marters en everzwijnen kom je vaak tegen tijdens een excursie in de Ardennen. Die laatste willen we toch nog graag zien. Zou dat lukken? Hoewel we een douche kunnen gebruiken, besluiten we een tweede nacht door te brengen in de observatiehut. Gelukkig maar, want als we rond 20 uur terugkeren van onze bewust vroeg geplande maaltijd, wachten enkele zwijnen ons zowaar op. Ze verdwijnen lang genoeg in het hoge gras om ons te laten passeren, maar eens we binnen zitten achter de ramen, komen ze snel terug. De reden? Het vogelzaad in de tuin. Neen, everzwijnen zijn niet dom. Voor we het goed en wel beseffen, staan er maar liefst zes exemplaren te smikkelen vlak achter het glas. Zo lang we stil zijn, laten ze zich gewillig bestuderen en fotograferen. Aan de andere kant van de hut, op een paar honderd meters afstand, is inmiddels weer een roedel herten uit het bos gekomen. Bokken dit keer, met imposante geweien. Terwijl we hen observeren door onze verrekijkers werpen ze af en toe een blik in onze richting. Hebben ze toch door dat we er zijn? Ik weet het niet. Ik weet wel dat dit een magische manier is om de zon te zien ondergaan.