Wintersport in de Savoie

Toen we vanmiddag op het marktplein van Conflans lunchten, zaten we al op de wip tussen de eenentwintigste eeuw en enkele tijdsgewrichten eerder. Conflans is een middeleeuwse bourg op een rots hoog boven de vallei van de Tarentaise. Beneden loopt de snelweg naar Lyon en Turijn en ligt de nieuwe stad Albertville.

Maar in Conflans dwaal je langs versterkte muren, een burcht en een donjon, langs paden en stegen waar nog nooit een auto langsreed, omdat ze er gewoon niet kunnen komen. Vanop een balkon hebben we een prachtig panorama op de omgeving. Deze plek ligt zo strategisch dat ze de hoofdstad van de Haute­-Savoie werd.

Hoe Romain ooit in dit godvergeten dorp terecht kwam, is ons een raadsel. Hij groeide op tussen de oesters in Bretagne: verder van hier kan je in Frankrijk niet wonen. ‘Het was tijdens een vakantie dat ik hier verzeilde. Ik was meteen verliefd op de regio.’ Vandaag runt hij samen met zijn vrouw en hun dochtertje van drie het vakantiedorp VTF Le Rafour, in het gehucht Le Planay.

Het complex bestaat uit drie grote chalets met zevenentwintig eenvoudige maar comfortabele kamers. Er is een ruime eetzaal waar een dagmenu geserveerd wordt en een gezellige bar. ‘Dit kleinschalige vakantiedorp groeide vanuit een vereniging voor sociaal toerisme. Gezinnen kunnen er een betaalbare all­-invakantie in de bergen beleven. Sinds enkele jaren is het concept verbreed en kan iedereen hier een verblijf boeken.’

Deze vorm van vakantie is typisch voor Beaufort en het buurdorp Arêches. Tien procent van de bedden behoort tot het segment van het sociaal toerisme. ‘Toen elektriciteitsbedrijf EDF hier decennia geleden vier stuwmeren liet aanleggen, verbleven er veel werklieden in het dorp. Voor hun onderkomen werden grote chalets gebouwd. Later werden die chalets van extra comfort voorzien en uitgebaat door vakantieorganisaties.’

’s Avonds in de kleine, knusse bar van Le Rafour raken we gauw aan de praat met de andere gasten, ook Vlamingen. Het is een van de stokpaardjes van Romain. ‘Ik wil dat mensen elkaar hier ontmoeten en een leuke babbel kunnen slaan. Door de kleinschaligheid kan je je ook moeilijk wegsteken in een hoekje.’

Romain neemt ons mee naar het dorp. Daar merken we dat Beaufort nog een boerendorp is. In de voortuintjes staat de prei pal. Het groen van het loof komt net boven de sneeuw uit.

Voorbij de kerk duwt een boerenzoon een kruiwagen hooi door de sneeuw. Voor hem geen fleece of Gore­Tex aan zijn lijf, maar een oerdegelijke blauwe overal.

Romain wenkt ons de jongeman te volgen naar de stal. Daar verwarmen een twintigtal koeien zich aan hun eigen lichaamswarmte. ‘Vergis je niet: dit zijn geen keuterboertjes. De melk van deze koeien is de duurste ter wereld. Ze brengt de boeren fortuinen op’, zegt hij.

Is het de ijle lucht of de penetrante stalgeur die onze gids doet raaskallen? Ik zeg hem die onzin niet te geloven en leg hem uit dat we in Europa plassen melk in de riool gieten om de prijs enigszins op niveau te houden. Romain verbergt een monkellachje. ‘Kom maar mee naar de COOP.’

Die COOP is een coöperatieve waar twee keer per week de melk van 140 boeren samengebracht wordt. Die vormt de basis voor de bekende AOC­kaas Beaufort. ‘Goed voor 26.000 kaaswielen per jaar. Die rijpen hier in de kelders tussen de vijf en de twaalf maanden. Dat brengt best wat geld op’, vertelt de gids.

Omdat de kaas een gecontroleerde oorsprongsbenaming heeft, gelden strenge normen voor de kwaliteit van de melk. Alleen rauwe melk van koeien van het ras Tarine of Abondance komt in aanmerking. De dieren moeten boven 1.500 meter grazen en het aantal liter aangeleverde melk per dier is beperkt.

‘Dat alles garandeert een topkwaliteit. Het gevolg is dat de vraag naar de kaas veel groter is dan het aanbod. En dus worden de boeren royaal vergoed voor de melk.’

En daar ligt de verklaring voor de kleinschaligheid van het skigebied Arêches­-Beaufort. Er zijn twee deeldomeinen van telkens een tiental pistes. Verbonden werden ze nooit en aan uitbreiden denkt men al helemaal niet. ‘Die installaties staan op de alpenweiden waar ’s zomers onze koeien grazen’, vertelt een boer. ‘Hun melk brengt meer op dan wintersport ooit zou kunnen.’ Dus worden er niet alleen geen liften bijgebouwd, maar dijt het dorp zelf ook niet verder uit.

Bouwstop tout court. ‘Maar dat zorgt ook voor een gesloten gemeenschap. Boerenfamilies zijn hier dynastieën die alle gronden bezitten. Genoeg jonge boeren die hier willen beginnen, maar ze krijgen geen voet aan de grond. Er zijn al meer koeien dan inwoners’, zal Romain vanavond vertellen. En dus gaat de jeugd noodgedwongen toch skiën.

Loipen en raquettes Wie wil wintersporten, hoeft vanuit Le Rafour zelfs niet naar Arêches of Beaufort af te dalen.

Het vakantiedorp ligt aan de voet van die andere skilift van het domein, Le Planay. Bij het middelstation ligt een fraai langlaufgebied van vier loipen met evenveel moeilijkheidsgraden.

De volgende voormiddag glijden en trekken we er ons in het zweet – glijden op latten is vermoeiend als het niet altijd naar beneden gaat!

’s Namiddags dalen we met sneeuwschoenen door een verlaten vallei en door bos terug af naar het dorp. De laatste honderd meter gaan we te voet met onze raquettes in de hand.

De sneeuw is er al verdwenen. Een koe loeit in een stal. De rest van de meute volgt haar voorbeeld.De lente is in de stal en het land. Straks verdwijnen de skiërs en huppelen de honderden melkfabriekjes weer door de alpenweiden.

Een mooi en sterk beeld. Beaufort.

Tekst en foto’s Gunter Hauspie

Dit artikel is verschenen in februari 2015.