Het Land van Streuvels

Prima voor mij. Terwijl we tussen de velden over een breed grindpad door de Waashoek wandelen, vertelt Geert me dat Streuvels dit uitzicht koesterde. Hij had zijn Lijsternest met opzet zo gebouwd dat voor zijn bureau een kamerbreed raam uitzicht gaf over het land.

‘Streuvels was bakker, maar veel liever schreef hij. In Ingooigem leert hij priester Hugo Verriest kennen. Die ontfermt zich over kunstenaars uit de streek. De contacten maken dat Streuvels er rond zijn dertigste voor kiest een dubbele droom waar te
maken: landman en schrijver worden. Hij stopt met de bakkerij, koopt een lap grond, bouwt zijn huis, trouwt en sticht een gezin.’

Aan de Meulenberg stoppen we bij Huis Ten Berge. Daar woonde kunstschilder Valerius De Saedeleer. Iets verderop had dorpsfilosoof en kunstenaar Torie Mulders zijn molen. ‘In het dorp vonden ze Streuvels maar een rare man’, weet Geert.

‘Een asociale eenzaat die ze met rust moesten laten. En hij ging uit wandelen met zijn vrouw als de boeren op het veld stonden te wroeten. Maar was dat wel een juist beeld? Natuurlijk wilde hij aan zijn schrijftafel ongestoord werken, maar ter ontspanning ging hij naar buiten. Hij wandelde veel en fotografeerde volop. Als De Saedeleer of Mulders vanop de Meulenberg licht zagen branden in Streuvels’ werkkamer, wisten ze dat ze hem gerust moesten laten. Was het er ’s avonds donker, dan konden ze langsgaan. Wat ze graag deden, want Streuvels wist zijn vrienden te ontvangen. Het schijnt dat hij perfecte perentaarten bakte.’

Zedig vermaak in het park Van open boerenland komen we langs een paar kerkwegen in Tiegem terecht. Ons pad loopt dwars door Domein Sint-Arnoldus, een romantisch park met kronkelende paadjes, bruggetjes, vijvers met waterlelies en uitheemse bomen.

Vital Moreels liet het in 1900 aanleggen als lusthof en bedevaartsoord. De man was steenrijk geworden van de handel in Peruaanse guano, mest afkomstig van zeevogels. Tegelijk was hij erg katholiek. Het domein moest een tegengewicht vormen voor de Kluisberg verderop. Daar werd gedanst en gedronken, geld verbrast en aan de vrouwen gezeten.

Moreels gaf Stijn Streuvels opdracht om een werk over Tiegem te schrijven en liet hem meewerken aan de passiespelen die in het openluchttheater werden opgevoerd. Streuvels verwijst ernaar in Het leven en de dood in de ast, als twee jonge werkmannen een nachtje gaan stappen en vertellen over hun liederlijk gescharrel met de meisjes.

‘Ook in De vlaschaard vertelt hij over de losse omgang tussen boerenmeiden en -knechten’, zegt Geert. ‘Streuvels schreef er wel vaker over. Hij kwam uit een meer beschermd milieu en heeft vrij laat ingezien dat hij in zijn jeugd een stuk van het leven heeft gemist. Het flirten en flikflooien is compleet aan hem voorbij gegaan.’

Verantwoordelijke Tom Houtman ontvangt me met veel enthousiasme en een iPad in het woonhuis van Stijn Streuvels. Hij is ook erg trots op de grondige restauratie van het gebouw.

‘Zelfs de funderingen zijn vernieuwd en voor het interieur zijn archieven, documenten en foto’s bestudeerd om alles zo authentiek mogelijk te herstellen. Tot de vloerpatronen, de verf en het behang toe.

Het moest erop lijken dat de bewoners maar even weg zijn. Dus hangen er nog een jas en hoed aan de kapstok in de hal. Ook het touw naar het klokkentorentje op het dak is blijven hangen.

Daarmee kon Streuvels het angelus luiden en de meiden en knechten van het land roepen. Een follietje, want hij was helemaal geen herenboer. Alleen de deuren hebben we iets verbreed. Voor rolstoelgebruikers.’

Ik laat mijn ogen dwalen over de boekenruggen in boekenkasten van vloer tot plafond. Noorse en Russische schrijvers hebben Streuvels aangezet tot schrijven. Vooral Tolstoj heeft hem getriggerd. Aan de muur een dodenmasker van zijn oom Guido Gezelle, een schilderij van Permeke.

In huis beelden van zijn broer Karel en George Minne. En wel vier Boeddha’s. ‘Het exotische sprak Streuvels zeker aan’, weet Geert. ‘Hij was een man van zijn tijd. Had ook interesse voor Freuds psychoanalyse en was mee met het modernisme. Het was de tijd van het gesamtkunstwerk. Huis en interieur vormden één geheel.

In de wolken ben ik. Binnenstappen in het huis van een schrijver of kunstenaar, het zet me altijd weer op scherp. De iPad bulkt van de informatie, maar die laat ik links liggen. Dat bureau aan het raam met zicht op het landschap. Wat zou ik er graag een paar dagen zitten en schrijven. Traag en in stilte, met ergens achter me het tikken van een oude klok.

‘We zijn ook een schrijversresidentie’, zegt Tom. ‘In de wintermaanden gaan we niet open voor publiek, maar ontvangen we auteurs. Die zitten aan dit bureau, voor dit raam. Zonder extra franjes. Alleen een internetkabel voor hun laptop hebben we hier weggestopt.’