‘We hebben tijd-loze tijd nodig’

CM is niet langer een ziekenfonds, maar een gezondheidsfonds. Vanwaar die aanpassing?

Luc Van Gorp: ‘Wanneer we spreken over een “gezondheidsfonds”, vertrekken we vanuit de kracht van mensen. De definitie dat je pas gezond bent wanneer je niet ziek bent, impliceert dat je perfect in orde moet zijn om gezond te zijn. Wij zeggen: neen, zelfs al ben je beperkt door een fysiek, mentaal, emotioneel of sociaal probleem, dan nog heb je veerkracht. Het gezondheidsmodel waarop we ons baseren, is Positieve Gezondheid van Machteld Huber. Zij spreekt over gezondheid vanuit zes componenten: fysiek, mentaal, sociaal, zingeving, kwaliteit van leven en dagelijks functioneren. Die componenten worden visueel weergegeven in een spinnenweb. Positieve Gezondheid ziet gezondheid niet als de aan- of afwezigheid van ziekte, maar als het vermogen van een mens om met de uitdagingen binnen die zes componenten om te gaan en de regie van zijn leven op te nemen. Als gezondheidsfonds coachen we de mens om in die complexiteit keuzes te maken die hem ten goede komen, zowel persoonlijk als maatschappelijk.’

 Hoe komt daar een manier van omgaan met tijd in voor?

‘Op vele manieren. Het dagelijks functioneren bijvoorbeeld houdt ook in dat je kan omgaan met tijd. Als je dat niet kan, kan dat je ziek maken. Tijd en vrije tijd staan onder druk, we werken de hele dag door onze checklist af. Soms zelfs ons hele leven. Maar dat is nefast. Het aantal burn-outs neemt toe en ik geloof dat zij een symptoom zijn van een maatschappij waarin alles efficiënt moet, prestaties worden gemeten, tijd nuttig besteed moet… Maar wat is dat, ‘nuttig’? Nuttig is ‘doen’. Maar wat met het ‘zijn’? Dat tijdsaspect zit ook in de component zingeving, iets wat je niet meteen kan meten in ‘tijd’. Vroeger deed ik als verpleger nachtdiensten, soms zat ik urenlang bij een patiënt. Hij vertelde, luchtte zijn hart, stelde existentiële vragen… De ‘kwaliteit’ van die tijd naast dat bed kan je niet meten. Dat is zingeving. Zingeving heeft iets tijd-loos en dat zijn we kwijtgeraakt in een poging onze tijd – en dus onszelf – onder controle te krijgen. Nochtans, zonder zingeving wordt de mens heel erg ongelukkig, ziek zelfs. Niet weten waarom je hier bent, in dit leven, leidt op termijn tot leegte, vermoeidheid en eenzaamheid. Je hebt een soort tijdloze tijd nodig om tot zinvolheid te komen.’

Die tijdloze tijd is dus erg belangrijk?

‘Tijd die tijd-loos is, een soort oneindige tijd, daar maken we in deze maatschappij te weinig tijd voor. Je vervelen, ronddwalen in een stad, een praatje slaan met de buren zonder op je horloge te kijken… Niets doen dat echt ‘moet’, verrijkt je. Het maakt je geest vrij, je bent bezig met ‘zijn’, niet met ‘doen’. We hebben daar mooie woorden voor, misschien kunnen we die gebruiken. Een ‘moment’ genieten bijvoorbeeld, want een moment is niet afgebakend. Oudere mensen durven een ‘poosje’ slapen na de middag, zonder dat er een wekker afgaat. Of ‘straks’ even langsgaan bij iemand, zonder dat dat klokslag acht uur moet zijn. We willen mensen helpen met de vraag: hoe ga ik om met de beschikbare tijd in relatie tot mensen? Tot mezelf? Als we kijken naar de componenten van het spinnenweb van Huber, doet CM bijvoorbeeld al veel op het fysieke, mentale en sociale vlak. Maar op het vlak van zingeving is er nog veel ruimte. Ik ging vorig jaar mee als vrijwilliger op Lourdesreis en spendeerde op een voormiddag twee uur aan een riviertje met een vrouw in een rolstoel. Het waren twee ‘verloren’ heel rijke uren. Dat soort tijd, daar pleit ik voor.’