Citytrip naar Nijmegen

We starten onze stadswandeling bij de Stadsschouwburg - met VVV-kantoor en MuZIEum - aan het Keizer Karelplein, een groot rond plein waar een waaier straten en brede singels met statige herenhuizen en villa’s samenkomen, aan de rand van de binnenstad.

In de eerste zomerzon is het fijn lunchen op het terras van film- en cultuurhuis LUX op de Mariënburg. Mét uitzicht op de Mariënburgkapel, waarin nu het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis zit. En op restaurant Het Vlaams Arsenaal en het begin van de Marikenstraat, een dubbeldekwinkelstraat.

Van de bovenstad – Nijmegen is aangelegd op een stuwwal langs de rivier – dalen we langzaam af. Voorbij Plein 1944 – door het bombardement van 22 februari 1944 platgegooid en heringevuld met jaren 50-architectuur en hedendaagse nieuwbouwprojecten – gaat het naar de groene long van de stad: het populaire Kronenburgerpark uit de song van inwoner Frank Boeijen.

Dit Engels landschapspark (1880) met zijn groene hellingen,meer dan 150 boomsoorten en o.a. een stuk 15de-eeuwse omwalling, doet ook dienst als waterwingebied.

Voorbij dé blikvanger, de 30 m hoge bakstenen Kruittoren (1425), ligt aan de uitgang van het park, bij het Joris Ivensplein, een grote luisterkei van de Liberation Route.

De Lange Hezelstraat, de oudste winkelstraat van het land met een fraaie collectie gevels uit allerlei stijlperiodes en originele winkels, leidt door het middeleeuwse stadsdeel met de kronkelende straatjes, pleintjes, hellingen, trappen en steegjes.

Namen zoals Papengas verraden de nabijheid van Duitsland. Voer voor fotografen is de omgeving van de Sint-Stevenskerk (13de eeuw), met de schilderachtige gevels van het Sint-Stevenskerkhof en de doorgang naar de Grote Markt met het oude Waaggebouw en het Stadhuis.

Het standbeeld van een meisje op de Grote Markt is dat van Mariken van Nieumeghen, het hoofdpersonage uit een mirakelspel uit 1518.

Het Nijmeegse meisje, dat zeven jaar in zonde leefde met duivel Moenen en als spijtoptante vergiffenis kreeg van Maria, is nu de mascotte van de stad.

Niet alleen een winkelstraat kreeg haar naam, ook allerlei andere zaken, van winterfeesten tot een ladies run en gebak.

De verpauperde benedenstad, tussen de Grote Markt en de Waalkade, werd jaren geleden grondig gesaneerd en ingevuld met sociale woningbouw.

Even verder wandel je voorbij de Commanderie van Sint-Jan (1196), een plek voor lekkerbekken met o.a. een huisbrouwerij, distilleerderij, restaurant, chocolademaker en het Eetverleden met o.a. middeleeuws geïnspireerde gerechten en kookworkshops.

We flaneren verder langs oud en nieuw, o.a. langs de synagoge, en arriveren uiteindelijk aan de Waalkade.

En daar wacht de grote verrassing: de brede Waal is niet zomaar een rivier, maar de grootste arm van de Rijn waarop dagelijks zo’n 400 à 600 schepen passeren, van gastankers tot riviercruisers. In het infocentrum over Nijmegen omarmt de Waal, onderin een bootrestaurant bij het Casino, deinen we mee met de passerende schepen.

Grootse infrastructuurwerken hebben naast de oude Waalbrug (1936) al voor enkele extra bruggen gezorgd zoals de spoorbrug met de fietsbrug De Snelbinder en sinds november 2013 ook de stadsbrug De Oversteek. Bij het dorp Lent aan de overkant wordt niet alleen de dijk teruggelegd, maar ook het nieuwe stadsdeel Waalsprong gebouwd. De Waal zal dan niet meer langs Nijmegen stromen, maar erdoor, zodat de stad het water omarmt.

Tweeduizend jaar geleden stichtten de Romeinen hier een legerplaats bij de rivierhaven en ook een stad op en rond het Valkhof, het Oppidum Batavorum. Later bouwden ze even verder een nieuwe stad, Ulpia Noviomagus. Ook Karel de Grote bouwde zijn paleis op de heuvel van het Valkhof.

Hoe groot het was toont de maquette in de fraaie byzantijnse Sint-Nicolaaskapel (1030) op de Valkhofsite. Ook de Sint-Maartenskapel (of Barbarossaruïne) uit 1155 hoorde erbij. Op de grasvlakte middenin stond de donjon, de woontoren die de komende jaren heropgebouwd zal worden en als educatief museum fungeren.

Hoe de Romeinen leefden zie je in museum Het Valkhof, het moderne gebouw aan de rand van het park. Nijmegen, het noordelijkste punt van hun rijk, lag toen op een kruispunt van handelsroutes. Geen stoffige toestanden in dit luchtige gebouw, wel heldere uitleg over een mooie collectie voorwerpen en het wezen van mensen door de samenlevingen heen.

Er is ook een zaal over de Vrede van Nijmegen (1678) en er hangt een reeks Antwerpse wandtapijten. Jonge bezoekertjes kunnen aan de slag met de opdrachten in het kinderlabo. Het Valkhof heeft ook collecties oude kunst met 17de-eeuwse schilderijen en moderne kunst met het accent op popart.
 

Buiten de stad lonkt de rust van het bucolische Rijk van Nijmegen. Bij het Kronenburgerpark maakten we al kennis met een van de luisterkeien (verhalen beluisteren via je smartphone of downloaden van de website) van de Liberation Route, die in de regio Arnhem-Nijmegen (en uiteindelijk ook vanuit Normandië naar Berlijn) de route van de bevrijders van WO II volgt.  Een van de bekendste en knapste oorlogsmusea ligt in Groesbeek, in een heuvelend bosrijk landschap op de grens met Duitsland: het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945.

De inleidende film zet meteen de toon met authentiek materiaal over de manier waarop vanuit Engeland massa’s para’s en materiaal overgevlogen werden. Dit museum is prima gedocumenteerd met allerlei materiaal over de (plaatselijke) oorlogsgebeurtenissen (de aanloop naar WO II, de fout gelopen bevrijding van Arnhem, de hongerwinter en de volledige bevrijding), maar brengt ook een vredesboodschap.

In deze uithoek verwacht je niet meteen wijngaarden. Sinds twee broers in 2001 op wijnhoeve De Colonjes in Groesbeek hun eerste wijnstokken aanplantten, zijn ze met zes wijnboeren, samen goed voor 18 ha wijngaarden. Ze noemen zichzelf dan ook hét wijndorp van Nederland.

John en Virginie Grutters-van de Loo bv. legden in 2006 op hun gemengd pluimveebedrijf ook een biologische wijngaard van 1 ha aan.

Wijngaard De Plack is kleinschalig en pril, allemaal handmatig en dus erg arbeidsintensief.

Ze zullen met hun terroirwijn ook nooit zoveel opbrengst halen als zuiderse wijnboeren, omdat de planten verder uit elkaar moeten staan om de zonnewarmte optimaal te benutten.

Langs de verschillende bedrijven loopt een fietsroute en er worden ook bustours georganiseerd. Rondleidingen en proeverijen horen er ook bij, terwijl het wijnleerpad bij De Plack bezoekers wegwijs maakt.

Oogsten gebeurt half september en daarna is het tijd voor de Groesbeekse wijnfeesten in het laatste weekend van september.

Een heel ander landschap vinden we in Leur bij Wijchen. In het Bezoekerscentrum Land van de Heerlijkheden, in een fraaie schuur bij het kerkje op een motte, gaat het er op zondagmorgen gezellig aan toe.

Een groepje goedlachse vrijwilligers brengt alles in gereedheid om brood te bakken in de oude oven. Je kunt er iets drinken, streeklekkers kopen of wandel- en fietsroutes uitproberen.

Het eerste kerkje werd al in de 12de-13de eeuw gesticht door de cisterciënzers, net als munnikshoven met experimentele landbouw. Dit vruchtbare rivierengebied is dan ook de fruitstreek van Nederland.

Gids André Kesters toont ons een aantal highlights van de regio, die wel niet altijd vrij te bezoeken zijn, zoals de eendenkooi van Batenburg. Het is net Molendag, dus is de Beltmolen van Hernen open.

Deze korenmolen uit 1745, vroeger eigendom van het Kasteel Hernen, staat in een natuurgebied dat eigendom is van het Gelders Landschap. Vrijwilligers doen deze molen op zaterdag draaien.

Ook het Kasteel Hernen zelf is een plaatje. Het kasteel uit 1350 bestond oorspronkelijk alleen uit een donjon en werd later uitgebreid. Het werd nooit belegerd of verwoest en biedt dus een mooi voorbeeld van een middeleeuws kasteel.

In het centrum van de gemeente Wijchen zelf is het Museum Kasteel de trekpleister. In dit knap gerestaureerde 14de-eeuwse omwalde kasteel beschikt de gemeente over raad- en trouwzalen.

Als museum biedt het ook onderdak aan vier afdelingen: regionale kunst, archeologie, hedendaagse kunst en de museumtuin De Tuun. Er worden ook wisseltentoonstellingen georganiseerd en allerlei activiteiten, ook voor kinderen.