Naar Trentino met kinderen

Het is Gabriella Menegoni, uitbaatster van B&B Corte delle Mele, die ons dadelijk tegemoet wandelt. Het is een lange nacht geweest en waarschijnlijk is het ons aan te zien. ‘Schuif maar aan bij het ontbijt op ons terras’, klinkt het gastvrij. Te midden van de appelboomgaarden opende de B&B de deuren in de zomer van 2012. Prachtig opgetrokken in fleurig geel, met acht kamers en dagelijks een vers ontbijt met appelsap van eigen kweek, zelfgemaakte confituren en honing uit Tesino.

De eerste strepen Noord-Italiaanse zon doen deugd. Terwijl de kinderen in de grote tuin ravotten en de overdekte patio al hun grote speelhoek is, nemen we onze intrek in kamer Bella di Bosco. Een gezinskamer met twee aangrenzende kamers, gescheiden door een kleine gang. Ook de andere kamers verwijzen naar de verschillende appelsoorten die hier gekweekt worden: Morgenduft, Canada, Fuji, Golden, Red Delicious, Granny Smith en Gala.

De vallei van Valsugana strekt zich uit van Trento tot aan de grens van Venetië. Het is eind juni, maar fris voor de tijd van het jaar. Niet uitzonderlijk in dit deel van Italië waar de temperaturen altijd lager liggen. We wandelen op onze eerste dag naar het meer van Caldonazzo, dat samen met het Levicomeer bekroond is met de blauwe vlag voor het behoud van het propere water. Ze behoren tot de warmste zwemmeren van NoordItalië.

Vandaag is het water echter koud, maar na de lunch op de kade wagen Aiko en ik ons toch aan een duik. Verfrissend, zeker na zo’n vermoeiende rit, maar lang houden we het niet vol. De vele kiezelstranden liggen verspreid in de baai en je kunt hier volop watersporten.

Het dorp strekt zich uit tussen het meer en de bergstroom Centa, met een mooi speelpark in het centrum. Het hart van het stadje is mooi met historische woningen en op elke hoek vind je wel een gelateria, een ijssalon. ‘Een gel auto!’, krijst Aiko, als hij zijn eerste Italiaanse woordje oefent.

Hoewel het vannacht zwaar geonweerd heeft en het weer ook deze ochtend vrij guur is, willen we toch gaan fietsen. Aiko zit op zijn coole gele mountainbike Eclipse, verbonden aan de mijne. ‘Ik kan hiermee schakelen, hoor’, roept hij uit. ‘Links tussen 1 en 3, rechts van 1 tot 7.’ En Ture zit rustig rondkijkend achterop bij mama. Het fietspad door de vallei is 80 kilometer lang en verbindt Caldonazzo met Bassano del Grappa in Veneto.

Het traject – al in gebruik bij de Romeinen – is bijna volledig vlak en volgt de stroom van de Brentarivier. We passeren de dorpjes Barco, Novaledo, Marter en Roncegno Terme, en zien veel appelboomgaarden, serres met aardbeien en maïsvelden. Bovenop de hellingen, op regelmatige afstand, staan kastelen die de vallei hielpen controleren tegen mogelijke invallers.

Na ongeveer 18 kilometer fietsen we Borgo Valsugana binnen. Het oude centrum oogt aantrekkelijk, met een ruime Piazza en opnieuw veel gelateria. Het is al vrij laat en iedereen heeft honger. Dit is Italië, dus doen we ons rijkelijk tegoed: pizza romana en pasta pesto. Het smaakt heerlijk na zo’n actieve tocht.

En niet getreurd, voor vermoeide kinderbenen hebben ze hier een oplossing. In Borgo stappen we op de trein die tijdens de zomermaanden extra ruimte biedt aan fietsen. We stallen ze apart en betalen negen euro voor twee volwassenen en twee fietsen. Verder vind je langs deze fietsroute ook nog bicigrill, kleine eetgelegenheden voor fietsers. En is er ook een bike-sharing-systeem waarbij je op verschillende plekken fietsen kunt huren.

Nieuw sinds vorig jaar zijn de e-bikes met verhuur- en oplaadpunten in de hele regio. Voor de meer avontuurlijke fietsers zijn er liefst 300 kilometer aan mountainbikeroutes, in kaart gebracht met gps. Met onze jonge kinderen is dat nog te vroeg, maar voor wie een snuifje avontuur opzoekt, een aanrader.

In Corte delle Mele zijn ondertussen een aantal gasten vertrokken en een paar gekomen. Maar Gabriella wikt haar woorden. ‘We zijn nog maar één jaar aan de slag, maar het is niet zo gemakkelijk om reizigers naar hier te krijgen. Het Agriturismo startte in Italië in de jaren tachtig. In Caldonazzo zijn we de eersten met deze soort B&B.’

Het waren vooral Italiaanse toeristen die in deze regio op reis kwamen, maar de laatste tien jaar komt het toerisme mondjesmaat tot bloei. De Nederlanders zijn in Caldonazzo al langer kind aan huis. Getuigen daarvan zijn de campings aan het grote meer – 10 stuks in totaal – met Nederlandstalige aankondigingen. Aan het Levicomeer en in het Lagoraigebergte heb je telkens ook nog drie camping.

Gabriella en haar man Marco zijn veeleisend. Marco is appelteler en klopt lange dagen, samen met zijn zoon Antonio. De jongste dochter Cristina werkt mee bij het ontbijt en Gabriella’s zuster onderhoudt de kamers. ‘Italië zit in een diepe crisis’, vertelt Marco ons op een avond. ‘De werkeloosheid onder de jongeren is erg groot. Dan zorgen de families voor elkaar. Er wordt meer samengewoond en we helpen elkaar financieel.’

De gesprekken verlopen hier vaak on-Italiaans. Rustig, genuanceerd, met een luisterend oor voor wie spreekt. Als ik de naam Berlusconi laat vallen, draaien de ogen weg en zie ik hoofden schudden. ‘Hij heeft Italië naar de afgrond gebracht en zijn tijdperk moet nu voorbij zijn’, zegt Marco. Zijn zuster is echter kritisch voor haar eigen volk. ‘En toch stemmen velen voor Berlusconi. Je hebt de leiders die je verdient. We kiezen zelf wie ons leidt, dus wat zegt dat over wie we zijn?’

De zon schijnt volop als we de volgende ochtend smullen van vers gebakken pruimentaart van Gabriella. De kinderen zijn volop actief, dus trekken we naar het Acropark in Centa San Nicolo. Met verschillende kleuren leg je hier een avonturenparcours af in de bomen, met veiligheidshelm en gezekerd aan ijzeren kabels.

Aiko leert hoe hij moet zekeren en legt dan eerst het gemakkelijke parcours af. Als hij zoals Tarzan door de lucht zoeft naar zijn eindpunt, is zijn boodschap duidelijk. ‘En nu is het aan jou, papa!’ Ik luister gewillig en waag me aan een meer technisch parcours.

Na een stevige middagdut staan Ture’s oogjes weer fris. We zijn fervente wandelaars en willen de kinderen hier warm voor krijgen. ‘Pfff, wandelen’, klinkt het weinig enthousiast. Ook dat we zullen klimmen en prachtige zichten zullen hebben, werkt niet overtuigend. Doen dan maar!

We trekken de omliggende heuvels in met onderweg schitterende zichten op de vallei van Caldonnazo. In het dorpje Tenna zitten we op de top van de heuvelrug van Tenna die het Caldonazzomeer scheidt van het Levicomeer. We hebben er een prachtig zicht op de groene fjord die het Levicomeer van bovenaf lijkt. Via het kerkje van San Valentino starten we de lange afdaling met zichten op de talloze appelboomgaarden.

De appelproductie is erg belangrijk in het noorden van Italië en kent ook steeds meer afzetgebieden in de hele wereld. Aiko spurt vooruit en met opdrachtjes onderweg houden we de wandeling van een tweetal uur spannend en speels. Maar de beentjes zijn moe eenmaal terug in onze B&B. Die avond gaat het licht al vroeg uit bij de bengels en kunnen we op ons terras genieten van een glas rode wijn, afkomstig van Marco’s druivenranken op de aanpalende hellingen.

‘Buongiorno! Goeiemorgen’, laat Aiko zich ’s morgens al vrij vroeg horen. Na de cornflakes en de chocomelk stuiven hij en zijn broer van tafel. Een bezoek aan Valle di Sella in Borgo Valsugana kan tijdens deze reis niet ontbreken. De internationale tentoonstelling van hedendaagse kunst toont kunstwerken in de bossen en op open weides, onder de noemer Bio-Art.

Opgericht in 1986 komen hier zo’n 60.000 bezoekers per jaar langs. Ook met het gezin is een bezoek een topper: de kinderen rennen van het ene werk naar het andere. Een mestkever, een bijenkorf of de imposante Natuurlijke Kathedraal, gemaakt in 2002 door Giuliano Mauri.

Op de terugweg houden we halt in Pergine Valsugana, de grootste stad in de streek. Slechts op enkele kilometers van grootstad Trento, met het gotische kasteel uit de 15de eeuw bovenaan de heuvel. Wandelen kun je hier in vele richtingen, onder andere naar de prehistorische archeologische vindplaats van Serso.

Het oude centrum is pittoresk, met vele huizen in renaissancestijl, patriciërshuizen en antieke kerken. We smullen nog maar eens een hoorntje en een potje gelato op de mooie piazza voor het stadhuis. Levico Terme, gelegen nabij het Levicomeer, is een bezoek meer dan waard. Vooral gekend om zijn 19de-eeuwse kuuroorden waarvan de rijkdom nog gebleven is: tuinen, thermen en grandioze hotels.

We picknicken in het Parque del Terme, een mooi park met oude bomen die als kunstvormen zijn verwerkt. De kleine gracht die door de hoofdstraat naar beneden loopt, is architecturaal verfrissend en de kinderen amuseren zich met het water. Een ander bezoekje is Vetriolo, op een hoogte van 1.500 meter, waar je thermaal water vindt. En de Panarotta is de eerste top van de bergketen Lagorai waar je in de omgeving prachtige bergwandelingen kunt maken.

De bergen van Lagorai – deel van de Dolomieten en met als hoogste top de Cima d’Asta (2.847 m) – lonken de dagen erop, en niet zomaar. Met het project Adotta una mucca, adopteer een koe, wordt geprobeerd om de vele kaasboeren in de bergen te ondersteunen. Hoe adopteer je een koe? Je stort 60 euro, waarvan 50 euro naar de bergboerderij gaat voor het onderhoud van je koe en 10 euro naar een liefdadigheidsproject voor kinderen. En voor 50 euro kies je welke kaas je mee naar huis neemt.

We rijden met Sytske de bergen in naar Castello Tesino, waar we afspraak hebben bij Malga Valfontane, een boerderij gelegen op 1.750 meter hoogte, en al 37 jaar in productie. Een grote ketel met koeienmelk staat te pruttelen. Van de 50 koeien is er elke dag zo’n 600 liter melk. Het aanbod is divers aan de toonbank: jonge Tosella, ricotta, yoghurt.

Vandaag adopteren we ook officieel een koe: Lolly. Met identiteitspapieren en al. Alvorens we haar in de weide gaan zoeken, genieten we nog van koffie met appelstrüdel en van chocoladetaart met ricotta. We wandelen naar iets verderop gelegen weides, waar de bont gevlekte koeien staan te grazen.

Ik waag me aan een verkenning tussen de koeienvlaaien en tracht de namen aan de bellen te ontwaren. Ze kijken me wat verbaasd aan, maar gedijen verder. Maar Lolly kan ik niet vinden. Misschien vindt ze een Pasaradoptie maar niks?

De indrukwekkende Kaiserjäger, steil en met indrukwekkende vergezichten in de vallei, leidt ons de dag nadien naar de hoogvlakte van Vezzena, waar we de auto parkeren. Velen starten hier voor een mooie klim naar de Pizzo di Levico (2.000 m), langs goed geasfalteerde paden en over smalle bergwegen. De top werd tijdens WO I gebruikt voor bombardementen en militaire bewegingen in de vallei van Valsugana. Op de afgevlakte berg werd een versterkt fort gebouwd.

Zo ver geraken we echter niet. Na een paar uur wandelen en na de picknick worden de kinderen het beu: Aiko wil niet meer klimmen en Ture wil niet langer in de draagzak hangen. Dan starten we de afdaling maar! Met prachtige vergezichten raken we beneden, waar we in de taverne aan de voet heerlijke vegetarische lasagne en penne degusteren. Valsugana Lagorai is qua eten helemaal Italiaans: pasta, pizza, kruidig en bovenal heerlijk!