Texel: 10 tips

De 34,7 meter hoge vuurtoren, een rode sigaar die uit de duinen verrijst, beheerst de noordpunt van het eiland. Het symbool van Texel siert ook het logo van vele bedrijven, waaronder brouwerij Texels.

Beklim de 153 treden en geniet van het weidse uitzicht over de Noordzee en de eilanden Texel, Vlieland en (bij helder weer) Terschelling. De oudste delen van de toren dateren van 1864. Hij kwam zwaargehavend uit WO II, waarna rond de oude toren een nieuwe wand werd opgericht. Vanaf de omloop tussen de oude en nieuwe toren zijn nog de kogelgaten in de oude torenwand te zien.

Een vuurtorenwachter is er al lang niet meer. In 2002 werd de vuurtoren geautomatiseerd. Aanvankelijk beschikten de vuurtorenwachters alleen over een radiotoestel, verrekijker en telefoon. Later werd het werk vergemakkelijkt door de komst van een radar, computer en internet.

De verrekijker kwam dan alleen ’s zomers nog uit de kast, vooral om te kijken wat er zoal op het strand lag te zonnen…

Vuurtorenweg 184, De Cocksdorp.  www.vuurtorentexel.nl

De traditie van het kaasmaken gaat op Texel meer dan vijf eeuwen terug. De kaas heeft bovendien een unieke smaak. Kaasboer Anton Witte: ‘De zilte wind die hier vaak waait, maakt het gras, dat door de dieren wordt gegeten, droger en zouter. Dat beïnvloedt de smaak van de melk en dus ook van de kaas.’

Sinds 1981 maakt hij op de kaasboerderij Wezenspyk klassieke Texelse Boerenkaas. Later werd het sortiment flink uitgebreid, onder meer met schapen­ en geitenkaas. Vermaard is de Orekees, een overheerlijke schapenkaas met lamsoor, op de World Cheese Award 2014 met het predicaat Super Gold onderscheiden.

In het natuurcentrum in de duinen bij De Koog worden huilers (gestrande jonge zeehonden) opgevangen tot ze sterk genoeg zijn om te worden uitgezet. Ook met olie besmeurde zeevogels worden er gewassen. Maar Ecomare (eco: met betrekking tot de leefomgeving, mare: zee) is niet alleen een zeehonden­ en vogelopvang, maar ook een natuurmuseum en zeeaquarium.

In de Walviszaal loop je letterlijk tussen de walvissen. We vinden zes skeletten van dieren uitgestald, die op of in de buurt van Texel zijn gestrand.

Dé blikvanger is de schedel van een vijftien meter lange potvis, die in december 2012 op een zandplaat bij Texel aanspoelde. Uit de endeldarm van het dier kwam een grote hoeveelheid amber (83 kilo!) tevoorschijn. Deze waardevolle grondstof voor de parfumindustrie bestaat vermoedelijk uit onverteerbare resten van inktvisrugschilden, lekkere dieren die bij de potvis op het menu staan.

Kinderen kunnen in het Zeelab micro­organismen bekijken onder de microscoop of in de Waterzaal hun kennis testen ­ een ideale voorbereiding voor het echte werk: een waddenwandeling met een gids. Bij het afdalen van de trap beland je letterlijk onder de zeespiegel. Tientallen soorten zeedieren die de grote open aquaria bevolken, vertellen samen het verhaal van de Noord­ en Waddenzee. Je ontmoet er ook de grootste zeeroofdieren van Nederland: zeehonden.

In Nederlandse wateren leven twee soorten: de grijze en de gewone zeehond, beide in Ecomare aanwezig. Een aantal dieren leeft er permanent: ze zijn oud, blind of missen tanden en zouden in de natuur niet overleven.

Net als Michael en Dennis, twee gestrande jonge bruinvisjes (kleinste walvisachtigen). Het voederen van zeehonden en bruinvissen zijn dagelijks weerkerende hoogtepunten. Tijdens het uitdelen van de vis leer je van de dierenverzorger alles over de dieren en hun leefwijze.

Ruijslaan 92, De Koog. www.ecomare.nl

Joscha Schoots had een droom, hij vertelt zelf: ‘Iedereen is vertrouwd met alledaagse producten zoals zeep, kaarsen, brood, papier of bier, maar weinig mensen weten hoe ze worden gemaakt. Dat ga ik veranderen!’

Het praktische antwoord biedt de ondernemer en brouwer in Landgoed De Bonte Belevenis dat een zeep­ en kaarsen­ en papiermakerij, bakkerij, brouwerij en distilleerderij onder een dak verenigt. Hier kan je niet alleen aan de hand van demonstraties zien hoe een en ander in zijn werk gaat maar zelf ook de handen uit de mouwen steken.

Met de Ambacht-Strippenkaart kan je deelnemen aan vier activiteiten: papier scheppen, een zeepje vervaardigen, een broodje bakken en een kaars maken. De resultaten kan je mee naar huis nemen.

Texel is een schapeneiland bij uitstek. Het eiland telt 13.600 inwoners maar ruim twee keer zoveel schapen. De schapenteelt drukt al eeuwenlang zijn stempel op het landschap dat wordt gekenmerkt door tuunwallen, imposante, van plaggen gemaakte wallen die als omheining dienden en vaak met prikkelende duindoorns werden beplant om sportieve schapen aan de gewenste kant te houden.

Aanvankelijk werd het eiland bevolkt door de Pielsteert, een ras genoemd naar de kale, puntige staart. Dit schaap leverde uitstekende wol op maar het vlees was het naar huis schrijven niet waard. Door een kruising met Engelse vleesrammen ontstond het huidige schapenras, de Texelaar, dat nog steeds een belangrijke rol vervult als vlees­ en melkleverancier en bij het instandhouden van de zeedijk: de schapen grazen het gras kort en verstevigen met hun hoefjes ook de structuur van de dijk.

Voor onze noorderburen is Texel de mooiste fiets bestemming van het land. Een aanrader is de Twee­eilandenroute (36 kilometer) die je onderdompelt in de ontstaansgeschiedenis van het eiland. Wist je bijvoorbeeld dat het huidige Texel ooit uit twee eilanden bestond? In het zuiden lag het Oude Land van Texel, ontstaan in de ijstijd, in het noorden het duineilandje Eijerland (nu Eierland). Pas toen het gat tussen beide eilanden (Anegat) in de zestiende eeuw verzandde, werden ze verenigd.

De Twee­eilandenroute voert in het westen langs de stuifdijk die in de zeventiende eeuw tussen Texel en Eierland werd aangelegd door de Staten van Holland. Dat de zee zich niet zomaar liet temmen, bewijst de geul De Slufter. Hij ontstond in 1851, toen de zee tijdens een zware storm een bres in de duinen sloeg. Vandaag is het een uniek natuurgebied waar kluten, eidereenden (een soort duikeend) en wulpen broeden.

In Oudeschild draait alles rond zeevaart en visserij. In de vissershaven ligt nog steeds een aantal Noordzeekotters afgemeerd. Vlakbij vind je een van de boeiendste musea van de Waddeneilanden: Kaap Skil. Authentieke vissershuusies illustreren op levendige wijze hoe een Texels vissersgezin in de periode 1930 tot 1950 leefde.

In een gloednieuw museumgebouw wachten boeiende exposities over diverse thema’s uit het leven van de kustbewoners: je ontmoet grote zeehelden als Michiel de Ruyter, luistert naar het verhaal van strandjutters en maakt kennis met de schatten die door wrakduikers werden opgediept.

De zeebodem rond Texel ligt vol met scheeps wrakken. Geen wonder als je bedenkt dat de Reede van Texel in de Gouden zeventiende eeuw ’s werelds belangrijkste ankerplaats was.

De aanblik van de vele schepen moet geweldig geweest zijn. Een woud van masten, het geluid van krakend hout en klotsende golven, de geur van teer… Een prachtige indruk biedt een imposante maquette van de Reede van Texel, die met licht­ en klankeffecten tot leven komt.

Avonturiers kunnen zelf met de ‘eeuwenoude’ duikboot van de nerveuze kapitein Verbel naar de zeebodem dalen, op zoek naar scheepswrakken.

Kaap Skil, Heemskerckstraat 9, Oudeschild. www.kaapskil.nl

In de Eierlandse Polder scheppen ze graag op. Liefst in de vorm van Stracciatella, Hoky Poky of Oma’s appeltaart… IJsboerderij Labora biedt lekkere ijsjes van wel 40 soorten ambachtelijk gemaakt schepijs. Op warme zomerdagen gaan duizend en meer ijsjes over de toonbank en staan ze met zijn vieren te scheppen.

‘Aan de oorsprong lagen de strenge melkquota’, lacht melkveehouder Christiaan Rodenburg. Om de overtollige melk te verwerken, besloot hij op een dag roomijs te produceren. Vandaag wordt op jaarbasis 35.000 liter koemelk verwerkt. Uit één liter melk kan bijna drie liter ijs worden gedraaid, roomijs van verse volle melk, suiker en room.

Daarnaast maakt Labora sorbetijs op basis van water, waaraan vruchten van ’t eiland worden toegevoegd. Of drankjes, zoals advocaat of Juttertje, een bittere, kruidige sterke drank.

Loop ook even de trap op in de stallen en geniet vanaf de zolder van het ‘melkkoeientheater’ (het melken gebeurt automatisch met melkrobots). Ondertussen kunnen de kinderen zich in de tuin vermaken op de trampoline, klimtoren of glijbaan en de hertjes en schapen van de boerderij leren kennen.

Hollandseweg 2, De Cocksdorp. www.ijsboerderijlabora.nl

Voor avontuurlijke zielen heeft het Klimpark EnZo heel wat uitdagingen in petto. In de grond verankerde masten dragen een hindernissenparcours dat met touwen en kabels is aangelegd. De routes variëren in hoogte, lengte en moeilijkheidsgraad en de deelnemers zijn de hele tijd beveiligd door een klimuitrusting. Klimpark EnZo telt vier parcours, aangelegd op een hoogte van vier of acht meter boven de grond. Het is toegankelijk voor kinderen vanaf 1,30 meter. Kinderen tot twaalf jaar moeten wel begeleid zijn door een volwassene.

Vooraf volgt bovendien een grondige introductie door een ervaren buitensportinstructeur. Naast de gebruikelijke hindernissen zijn er diverse tokkelbanen of deathrides, je kan zelfs een vrije val maken of je vaardigheden in de klimwand testen. De kleur van de vier routes geeft een idee van de moeilijkheidsgraad: er is een blauwe (voor beginners), twee rode (voor gevorderden) en een zwarte (voor experts).

Vakantiepark De Krim, Roggeslootweg 6, De Cocksdorp. www.klimmenenzo.nl

Ook bij liefhebbers van paardrijden geniet Texel een uitstekende reputatie. Wat is immers mooier dan in het licht van de ondergaande zon over het natte strand te galopperen? De mogelijkheden voor ruiters zijn legio. Kriskras over het eiland verlopen diverse ruiterroutes, gemarkeerd met bordjes waarop een paard met ruiter staat. Je eigen paard meenemen kan ook. Kies in dat geval een accommodatie met stallingsmogelijkheden.

In de winterperiode zijn paarden op het gehele Texelse strand toegelaten, in het zomerseizoen enkel op de daarvoor aangewezen recreatieve of sportieve stranden van zonsopkomst tot 10 uur en van 19 uur tot zonsondergang. Diverse maneges verzorgen ook georganiseerde rijtochten. Naast rijlessen voor beginners biedt Manege Elzenhof voor gevorderde ruiters strandritten en dagtochten door bos, strand, duinen en natuurgebied aan.

Bosrandweg 252, De Koog. www.manegeelzenhof.nl

Tekst en Foto's Erik Van de Perre

Dit artikel is verschenen in oktober 2016.